Калі зазірнуць у тлумачальны слоўнік, то насупраць слова “крыніца”
прачытаеш як мінімум тры значэнні. Гэта і вадаём, які ўтвараецца на
месцы выхаду падземных натуральных вод, і тое, што дае пачатак
чаму-небудзь новаму, служыць яго асновай. А яшчэ крыніца – пісьмовыя
помнікі, дакументы, на аснове якіх пішуцца навуковыя даследванні.
Невыпадкова калектыў з аднайменнай назвай з Янкавіч, які днямі адсвяткуе
10-гадовы юбілей існавання ў званні народнага фальклорнага, мае цікавы і
неадназначны лёс, і назву сваю па мнагазначнасці апраўдывае на 100
працэнтаў! Мяркуйце самі. Сёння “Крыніцау без перабольшвання можна
назваць культурным брэндам раёна: яго ўдзельнікі не толькі звычайныя
госці мясцовых святаў, але яны яшчэ з’яўляюцца і шматразовымі
лаўрэатамі самых разнастайных конкурсаў і фестываляў па-за межамі
Расоншчыны. Яны сабралі такую ўнікальную калекцыю народных абрадаў і
святаў, прымавак, легенд і паданняў, што праз некаторы час самі стануць
носьбітамі гэтага самага фальклору. (Згадзіцеся, пераклікаецца з
тлумачэннем слоўніка: чаму ж народную песню не параўнаць з “натуральнымі
водамі”, а запісаны ў форме сцэнарыя абрад калядак не зрабіць прадметам
навуковага даследвання?)
Упэўнена, сустрэча з нязменным кіраўніком народнага фальклорнага
калектыву “Крыніца” Надзеяй Канстанцінаўнай Кавалёвай (на здымку ўнізе)
зацікавіць нашых чытачоў.
– У чым сакрэт поспеху Вашага калектыву?
– Па-першае, гэта самаадданыя і захопленыя ўдзельнікі “Крыніцы”. Сярод
іх Таццяна Кузьмінічна Шурыгіна, Іна Мікалаеўна Лебедзева, Лія
Мяфодзьеўна Кардзюкова, Галіна Раманаўна Самойленка,Таццяна Пятроўна
Самуйлава, Алена Сяргееўна Хамчаноўская, а таксама саліст калектыву
Станіслаў Фёдаравіч Казлоў, наш акампаніятар Уладзімір Фёдаравіч
Гаўрыловіч і балетмайстар Таццяна Анатольеўна Свярдлова. Не было такога
выпадку, каб па нейкіх прычынах не адбыўся канцэрт «Крыніцы». У любым
складзе і па першаму запрашэнню мы гатовы ехаць, ісці і нават бегчы да
сваіх гледачоў! Хай не ўсе 14, але 5-6 чалавек заўсёды адгукнуцца на
прапанову выступіць. Па-другое, у нас штодзённыя рэпетыцыі, таму мы
заўсёды падрыхтаваныя, “распетыя” і гатовыя да сустрэчы з глядацкай
залай.
– Як фарміраваўся рэпертуар “Крыніцы” і што параіце іншым самадзейным
калектывам у плане распрацоўкі народнай тэмы?
– Параіць можна толькі адно – збірайце матэрыял у носьбітаў фальклору,
вучыцеся і запісвайце ў бабулек усё, што яны вам могуць расказаць,
напець, станчыць. Мы рабілі менавіта так: некалькі купальскіх песняў,
калядныя, песні да зажынак, абрад нараджэння, вяселля, а потым самі не
заўважылі, як назбіраўся цэлы архіў. Галоўнымі памочнікамі для нас сталі
Ганна Іванаўна Яшэнка, Марыя Мікалаеўна Саўчанка з Янкавіч, Ала
Рыгораўна Аляксеева з Мурагоў і Мікалай Сямёнавіч Васільеў з Дудчына.
Гэтыя сталыя і мудрыя людзі падзяліліся з намі сваімі ўспамінамі,
песнямі, танцамі, за што ім вялікі дзякуй! Дадам, што іх прыклад натхняе
нас і надалей займацца фальклорам, бо большасці нашым носьбітам
нацыянальных традыдый за 80 год, а яны жвавыя, усмешлівыя, актыўныя!.
– Вядома, што любая традыцыя будзе жыць, калі ёсць каму яе перадаць:
скажыце, якім чынам моладзь зацікавілі фальклорам?
– Са старадаўніх часоў маладыя людзі любілі актыўны адпачынак, у
дачыненні да фальклору такім з’яўляюцца танцы. Нават у першай праграме,
якую мы ставілі дзесяць гадоў таму, каб абараніць званне “народны”, у
нас былі хлопцы і дзяўчаты, якія шпарка і весела танчылі лявоніху,
барыню, цыганачку, “пад іспань” і джанджоху (усміхаецца). Гэтыя танцы я
сама ведаю з самага дзяцінства, бо навучылася ім у родным Дудчыне. Сярод
моладзі хацелася б назваць Дзяніса і Алега Самуйлавых, якія сталі
ўдзельнікамі калектыву са школы і вось, адслужыўшы ў арміі, зноў
вярнуліся да нас.
– Скажыце, што для Вас народная песня?
– Песня са мною з маленства: з сяброўкай мы без усялякай навукі спявалі
на два галасы. І хаця на працу я не адразу трапіла ў культуру, але ў
клуб хадзіла заўсёды і ў выніку атрымала вышэйшую адукацыю ў
Ленінградскім інстытуце культуры. Лёс нібы адмыслова накіроўваў мяне па
гэтаму шляху. Прынамсі менавіта песня народная мяне вылячыла ад цяжкай
хваробы! Не магчыма думаць пра балячкі, калі спявае душа...
– Як ствараліся канцэртныя касцюмы калектыву?
– Гэта цяпер мы шылі касцюмы на заказ у Лепелі – майстры зрабілі для нас
вопратку ўзору полацкага строю. Першы ж варыянт адзення выраблялі самі,
як кажуць, з таго што было: у ход ішлі старыя карункі, вышывалі,
рушнікі ператваралі ў прыгожыя фартухі.
– “Крыніцу” можна запрасіць для правядзення народнага абраду вяселля,
зажынак, народзінаў. Што для ўдзельнікаў самае складанае ў гэтай справе?
– Цікава адпраўляць абрад, калі ёсць сапраўдная падзея: нарадзіўся
чалавек, людзі бяруць шлюб. А абрад зажынак у полі для нашых хлебаробаў –
таксама свята са святаў! Мы з задавальненнм прынясём людзям радасць
сваім абрадам і паміж іншым пазнаёмім з мясцовай традыцыяй святкавання!
– Турыстам з замежжа так спадабаўся абрад “Талака”, што Вас асабіста
запрасілі ў Галандыю. Паездка неяк змяніла Вашыя погляды, планы
калектыву?
– “Крыніца” неаднаразова выступала перад замежнымі гасцямі – гэта вельмі
адказна. Да паездкі ў Галандыю было больш неяўпэўненасці, нярвовасці, а
цяпер я магу сказаць, што нам ёсць чым ганарыцца, што мы, беларусы, не
горшыя за іншых! А нашая культура самабытная, непаўторная, яе трэба
прапагандаваць, а не саромецца! Вось таму “Крыніца” вырашыла
паўдзельнічаць з народным абрадам “Талака” ў праекце ў межах праграмы
“Устойлівае развіццё на мясцовым узроўні”.
– Чым парадуеце аматараў народнай творчасці у бліжэйшы час?
– Акрамя традыцыйных святочных канцэртаў у гэтым годзе мы плануем
правесці ў Янкавічах сапраўднае Купалле накшталт таго, якое адбываецца
штогод пад час абласных фестываляў “Купалле Паазер’я”. Гэта будзе
прадстаўленне з усімі адметнасцямі абраду, які рабіўся нашымі продкамі ў
купальскую ноч. Тут будуць і спевы, і гульні, і вянкі і кастрышчы
давідна. Вельмі хочацца, каб нашыя людзі таксама пабачылі як падобнае
свята адзначалі нашыя продкі. Абяцаю, што яно па сцэнарыю вельмі
набліжанае да народных традыцый, і таму пацверджанне – наш удзел і
званне лаўрэатаў фестываляў “Купалле Паазер’я” напрацягу некалькіх
апошніх гадоў.
– Што пажадаеце свайму калектыву напярэдадні юбілейнай даты?
– Моцнага здароўя, радасці і даўгалецця ўсім удзельнікам. Хочацца, каб
людзі верылі ў лепшае, і я спадзяюся, што нашыя песні ў гэтым
дапамагаюць.
– Хай у гісторыі Вашага калектыву будзе яшчэ многа юбілееў, і кожны год
прыносіць усё новыя здабыткі, падштурхоўвае да новых творчых
гарызонтаў.
Таццяна ЛАПАЦІНА.
Фота з архіва народнага фальклёрнага калектыву “Крыніца”.
Видео выступления на Дне Зимы 2010 (смотреть)
